Rezydencja podatkowa i certyfikat rezydencji podatkowej , to tematy, które od jakiegoś czasu rozgrzewają fora internetowe dla Polaków mieszkających w Norwegii, ale również w innych krajach.
Dostajemy mnóstwo zapytań i próśb naszych klientów o ustalenie rezydencji podatkowej oraz o zamówienie certyfikatu rezydencji podatkowej.
Dochodzą do nas również sygnały o firmach, które bezrefleksyjnie, dla szybkiego zysku, oferują uzyskanie certyfikatu rezydencji dla każdego. Niestety takie oferty wprowadzają w błąd, obiecując , że za pomocą jednego „papierka” można uniknąć konieczności rozliczenia norweskich dochodów i zapłaty podatku w Polsce.
Zamieszanie ma związek z tym, że korzystna metoda unikania podwójnego opodatkowania tzw. metoda wyłączenia z progresją została zastąpiona przez metodę zaliczenia proporcjonalnego. To spowodowało, że osoby, które do tej pory w ogóle nie musiały deklarować zagranicznych dochodów, ani rozliczać się w Polsce oraz osoby, które co prawda musiały zadeklarować zagraniczne dochody, ale de facto były zwolnione z obowiązku zapłaty podatku od zagranicznych dochodów, będą musiały w praktyce dopłacić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy koron rozliczając się z polskim fiskusem.
Zmiany w prawie wywołały spore poruszenie wśród osób pracujących w Norwegii oraz zainteresowanie kwestią rezydencji podatkowej i możliwością jej zmiany. Wiele osób rozważa na ile w ogóle opłacalna będzie praca w Norwegii.
Niestety sprawa rezydencji podatkowej, czyli miejsca zamieszkania dla celów podatkowych jest dość skomplikowana. Należy pamiętać, że certyfikat rezydencji sam w sobie nie decyduje o tym, w którym kraju dana osoba ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych. Potwierdzają to decyzje organów podatkowych oraz wyroki sądów administracyjnych. Przykładem może być wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 5 marca 2015 r. W uzasadnieniu tego wyroku sąd uznał, że posiadanie certyfikatu rezydencji podatkowej z innego państwa nie jest przesądzające, dla ustalenia miejsca zamieszkania podatnika dla celów podatkowych.
Poniżej wyjaśnimy w przystępny sposób podstawowe kwestie dotyczące rezydencji podatkowej oraz przydatności certyfikatu rezydencji podatkowej z Norwegii. Przykłady pomogą Państwu lepiej zorientować się we własnej sytuacji. Zapraszamy oczywiście do konsultacji z prawnikami i doradcami podatkowymi współpracującymi z Polsk Norsk Consulting. Profesjonalna porada zapewni Państwu bezpieczeństwo prawne oraz pozwoli lepiej przygotować się do rozliczenia podatkowego w Polsce i w Norwegii.
NIEOGRANICZONY i OGRANICZONY OBOWIĄZEK PODATKOWY
Przepisy krajowe oraz konwencja w sprawie unikania podwójnego opodatkowania posługują się pojęciem miejsca zamieszkania (dla celów podatkowych). Nie należy tego utożsamiać z zameldowaniem lub miejscem zamieszkania ustalonym na podstawie innych przepisów.
Zgodnie z polską ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na to, w jakim państwie te dochody osiągnęły.
Czyli taki podatnik musi rozliczyć się w Polsce i zapłacić podatek dochodowy od całości swoich dochodów uzyskanych w Polsce i za granicą. Aby uniknąć konieczności zapłaty podwójnego podatku, stosuje się metody unikania podwójnego opodatkowania zawarte w ustawie oraz konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.
Z kolei osoby, które nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu, jedynie od dochodów uzyskanych w Polsce. Dochody uzyskane za granicą w ogóle nie są w Polsce opodatkowane.
MIEJSCE ZAMIESZKANIA (REZYDENCJA PODATKOWA)
Sposób ustalania miejsca zamieszkania dla celów podatkowych zawarty jest w art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z nią osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski jeżeli:
- posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
- przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Ta definicja obejmuje więc dwa kryteria, faktyczny pobyt na terytorium Polski, dłuższy niż 183 dni w roku podatkowym lub posiadanie w Polsce ośrodka interesów życiowych.
Istotne jest to, że spełnienie przynajmniej jednego z tych kryteriów pozwala uznać podatnika za osobę mającą miejsce zamieszkania (rezydencje podatkową) na terytorium Polski.
Nie wystarczy więc pobyt poza Polską dłuższy niż 183 dni do uznania, że podatnik utracił miejsce zamieszkania w Polsce. Tym bardziej, że analizując decyzji organów podatkowych oraz wyroki sądów administracyjnych można dojść do wniosku, że decydujące w większości przypadków będzie posiadanie w danym Państwie ośrodka interesów życiowych.
OŚRODEK INTERESÓW ŻYCIOWYCH
Przez ośrodek interesów życiowych należy rozumieć posiadanie ścisłych powiązań
osobistych lub gospodarczych z danym Państwem. Każda z tych przesłanek podlega osobnej ocenie. Wystarczy więc spełnienie którejkolwiek z nich, aby uznać, że podatnik posiada ośrodek interesów życiowych w Polsce.
Centrum interesów osobistych to miejsce, z którym podatnik posiada ścisłe powiązania osobiste. Te powiązania to na przykład występowanie więzi rodzinnych, towarzyskich, podejmowanie aktywności społecznej, kulturalnej, sportowej, politycznej, itp. W praktyce, najczęściej pod uwagę brana jest obecność w Polsce współmałżonka, partnera lub małoletnich dzieci.
Przykład 1.
Pan Marcin od dwóch lat pracuje na budowie w Norwegii. Spędza rocznie w tym kraju 250 dni. Na stałe mieszka natomiast w Lublinie razem z żoną i dziećmi. Do Polski przyjeżdża kilka razy w roku, między innymi na święta oraz w wakacje.
Należy uznać, że Pan Marcin ma centrum interesów osobistych w Polsce, gdyż ma ścisłe powiązania osobiste z Polską.
Przez centrum interesów gospodarczych należy zaś rozumieć miejsce, z którym dana osoba ma ścisłe powiązania ekonomiczne. W praktyce będzie to miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, główne źródła dochodów podatnika, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, zaciągnięte kredyty, konta bankowe, miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem itd.
Przykład 2.
Pani Agata przyjechała do Norwegii w roku 2012. W dalszym ciągu jest jednak zameldowana u rodziców w Polsce, gdzie przyjeżdża, od czasu do czasu, głównie po to, by odwiedzić rodziców. W Norwegii mieszka wraz z partnerem w kupionym na kredyt mieszkaniu pracuje na stałe, udziela się w lokalnym klubie polonijnym oraz ma grono przyjaciół, z którymi regularnie się spotyka.
Pani Agata, przeniosła centrum interesów życiowych do Norwegii. Ma z Norwegią ściślejsze powiązania osobiste oraz gospodarcze.
PODWÓJNA REZYDENCJA PODATKOWA
Co w przypadku, gdy zarówno Polska, jak i Norwegia może uznać podatnika za swojego rezydenta podatkowego? Odpowiedź na to pytanie, dają przepisy konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, zawartej między Polską i Norwegią w 2009 roku.
Ta umowa zawiera specjalne reguły pozwalające ustalić, w którym państwie podatnik ostatecznie ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (rezydencję podatkową).
Jeżeli na podstawie przepisów krajowych podatnik ma miejsce zamieszkania w obu
umawiających się państwach, państwo jej rezydencji podatkowej określa się zgodnie z
następującymi zasadami:
- uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania; jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Państwach, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste oraz gospodarcze (ośrodek interesów życiowych);
- jeżeli nie jest możliwe ustalenie, w którym Państwie osoba posiada ośrodek interesów życiowych albo nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z Państw, uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, w którym stale przebywa;
- jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obu Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, którego jest obywatelem;
- jeżeli osoba jest obywatelem obydwu Państw lub nie jest obywatelem żadnego z tych Państw, właściwe organy Umawiających się Państw rozstrzygną sprawę w drodze wzajemnego porozumienia.
Przykład 3.
Pan Janusz, pracuje przez większość roku w Norwegii mieszkając w wynajętym mieszkaniu. W Polsce we wspólnie wybudowanym domu na stałe mieszka jego partnerka oraz dziecko.
Pan Janusz zostanie uznany za polskiego rezydenta podatkowego zgodnie z przepisami Polskimi, z uwagi na spełnienie kryterium silniejszych powiązań osobistych. W związku z tym, że przebywa w Norwegii dłużej niż 183 dni, również w tym Państwie będzie uznany za rezydenta podatkowego.
W związku z tym, należy sięgnąć do reguł kolizyjnych zawartych w konwencji. Zgodnie z pierwszym kryterium (stałe miejsce zamieszkania) nie można ostatecznie określić rezydencji podatkowej. Musimy sięgnąć więc do drugiego kryterium, czyli zastanowić się gdzie pan Janusz posiada centrum interesów życiowych i gospodarczych.
W związku z tym, że Pan Janusz posiada partnerkę, dzieci w Polsce, należy uznać, ma tam również centrum interesów osobistych. W związku z powyższym w tym państwie jest rezydentem podatkowym.
CERTYFIKAT REZYDENCJI PODATKOWEJ
Wróćmy do początku naszego artykułu, czyli kwestii uzyskania certyfikatu rezydencji. Jak wynika z dotychczasowych wywodów, sprawa ustalania rezydencji podatkowej jest skomplikowana. W praktyce wiele przypadków budzi wątpliwości. Mamy bowiem do czynienia z wieloma kryteriami umieszonymi w różnych porządkach prawnych. Czasem drobny szczegół może być przesądzający. Czy zatem warto postarać się o certyfikat rezydencji podatkowej?
W niektórych przypadkach na pewno tak. Może to ułatwić dialog z polskimi organami podatkowymi Jednak naszym zdaniem nie ma to sensu w przypadku osób, które w oczywisty sposób mają centrum interesów osobistych w Polsce, nawet jeżeli przebywają w Norwegii przez większość roku.
Zanim skusicie się na obietnice zawarte w reklamach firm consultingowych, warto skontaktować się z profesjonalnym doradcą podatkowym. Zaoszczędzicie sobie późniejszego rozczarowania i lepiej przygotujecie się do rozliczenia w Polsce.
p.s. Jeżeli chcesz dowiedzieć się co zrobić, aby pozbyć się polskiej rezydencji podatkowej lub masz inne pytania dotyczące rezydencji podatkowej, umów się na konsultację z jednym z doradców Polsk Norsk Consulting.
